Orońsko

Położone na Równinie Radomskiej ok. 15 km na południe od Radomia. Leży w dolinie rzeki Oronki (w jej dolnym biegu) i otoczeniu licznych stawów, które w przeszłości wchodziły w skład Państwowego Gospodarstwa Rybackiego. Obecnie stawy są własnością prywatną.

Orońsko jest jednym z najstarszych stanowisk górniczych w Polsce i w Europie, datowane na około 12 800 lat temu. To właśnie tam u schyłku epoki paleolitu wydobywano krzemień czekoladowy – niezwykle ważny surowiec wykorzystywany do wytwarzania różnego rodzaju narzędzi. Krzemień czekoladowy zawdzięcza swoją nazwę barwie czekoladowej, ciemnobrązowej aż do prawie czarnej. Nazywany jest także orońską czekoladą.

Zespół pałacowy w Orońsku założony został ok. 1840 r. z inicjatywy Franciszka Ksawerego Christianiego na terenie ówczesnego folwarku.

Stylizowany na włoską willę neorenesansową o charakterze romantycznym. Wzniesiono go na planie prostokąta. Jest to parterowy budynek z czworobocznymi wieżyczkami piętrowymi znajdującymi się nad tylnymi narożami. Nad głównym wejściem znajduje się kartusz z herbem Christianich. Od 1877 roku letnia rezydencja Józefa Brandta – najwybitniejszego polskiego malarza batalistycznego XIX-wieku.

Najstarszy obiekt zespołu pałacowego wybudowany został w stylu neoklasycznym w typie świątyni greckiej. Kaplica zbudowana jest na planie prostokąta z doryckim portykiem kolumnowym wysuniętym przed ścianę i opartym na trójstopniowej podstawie.

Budynek na planie prostokąta, kryty dachem naczółkowym. Wewnątrz znajdowały się boksy połączone wspólnym traktem oraz psiarnia.

Budynek kuźni wzniesiony został ok. 1900 roku z kamienia łamanego. Wewnątrz znajduje się tradycyjne palenisko.

Pierwotnie ogród zimowy, sezonowo pracownia malarska Józefa Brandta.

Wzniesiona w 1905 roku w zachodniej części zespołu dworskiego obejmującej dawne zabudowania folwarczne. Oprócz obszernych hal przeznaczonych na powozy mieściła także warsztat, kuchnię oraz pomieszczenia gospodarcze.

XIX -wieczny park dworski w stylu angielskim. Znajduje się w nim cenny starodrzew – przede wszystkim aleja lipowa, grabowa, kasztanowa i grupa wiązów. Od południa rozciągają się stawy Kaskada i Rolina zasilane w wodę przez rzekę Oronkę. Park od początku związany był ze sztuką, Christiani sprowadził pierwsze rzeźby już w I połowie XIX wieku. Do dzisiaj zachowało się spośród nich 7 rzeźb historycznych.